De gemeenteraad,

Gelet op de Europese richtlijn 2019/882 van het Europees Parlement en de Raad van 17 april 2019 betreffende de toegankelijkheidsvoorschriften voor producten en diensten;

Gelet op de wet van 24 maart 2003, gewijzigd door de wet van 1 april 2007, tot instelling van een basis-bankdienst en tot oplegging aan de banken van een gegarandeerde bankdienst;

Gelet op het federale actieplan Handicap 2021 – 2024 dat voorziet dat, in overleg met de financiële sector (waaronder Febelfin) overeenkomsten zullen afgesloten worden aangaande de toegankelijkheid, onder andere wat betreft de nabijheid van het banknet en van de geldautomaten;

Gelet op het doel van de richtlijn 2019/882 een bijdrage te leveren tot het goed functioneren van de interne markt middels onderlinge aanpassing van de wettelijke, reglementaire en bestuursrechtelijke bepalingen van de lidstaten inzake de toegankelijkheidsvoorschriften voor bepaalde producten en diensten, met inbegrip van betaalterminals en bepaalde selfserviceterminals zoals geldautomaten, in het bijzonder door belemmeringen voor het vrije verkeer van bepaalde toegankelijke producten en diensten ten gevolge van uiteenlopende toegankelijkheidsvoorschriften in de lidstaten, weg te nemen en te voorkomen;

Dat uiterlijk tegen 28 juni 2022 de richtlijn 2019/882 dient omgezet te zijn in de nationale wetgeving van de landen van de Europese Unie;

Overwegende dat cash geld veerkrachtig is, de financiële inclusie bevordert en voor sommige gezinnen een steun voor besparingen blijft en dat de toegankelijkheid tot cash geld derhalve een uitdaging is voor de democratische samenleving en voor de bescherming van het privéleven;

Overwegende dat een onredelijke verwijdering van de geldautomaten een groter probleem vormt voor personen met een beperkte mobiliteit, bejaarden, gehandicapten of voor hen die getroffen zijn door de digitale kloof, die niet actief zijn op het internet en geen gebruik maken van digitale bankdiensten;

Overwegende dat het verdwijnen van geldautomaten problemen zal vormen voor de uitbating van veel handelszaken, onder andere kleinhandel, tuinbouwers, ambulante handelaars, kermisactiviteiten of cafés;

Gelet op de basisbankdiensten zoals gedefinieerd in hoofdstuk 8 van titel 3 Betaaldiensten, de artikelen VII.56/1 tot VII.59/3 boek VII Wetboek van economisch recht, waaronder volgende verrichtingen vallen: "deposito's, geldafhalingen, overschrijvingen, permanente opdrachten, domiciliëringen, uitvoering van betalingsverrichtingen met een betaalkaart of soortgelijk instrument" ;

Overwegende dat, volgens de Europese Centrale Bank, 15% van de Belgen in 2020 van mening was dat het in ons land tamelijk moeilijk of heel moeilijk is om toegang te hebben tot een geldautomaat, juist na Malta (21%), Griekenland (17%) en Litouwen (16%);

Overwegende dat 58% van de betalingen en 33% van de waarde van alle transacties die in 2019 door particulieren zijn uitgevoerd, in België nog gebeurd zijn met cash geld;

Overwegende dat de vermindering van het aantal bankkantoren op het volledige nationale grondgebied op een versnelde manier doorgaat en op 20 jaar tijd 66,81% van de kantoren dreigt te verdwijnen;

Overwegende dat tussen 2008 en 2020 het aantal bankkantoren in België gedaald is van 8.259 naar 4.232;

Overwegende dat de dekkingsgraad van de banken verschillend is in de drie gewesten. In 2020 was 68,19% van de bankkantoren gevestigd in het Vlaams Gewest tegenover 25,5% in het Waals Gewest en 6,31% in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest;

Overwegende dat er eind 2020 6.912 geldautomaten waren, verdeeld over 3.995 plaatsen. Volgens de voorspellingen van de Nationale Bank zullen dit er eind 2025 nog 4.037 zijn, verspreid over 2.204 plaatsen;

Overwegende dat het consortium Batopin aankondigt dat zij voor 95% van de Belgen de toegang willen verzekeren tot een geldautomaat op minder dan vijf kilometer van hun woonst terwijl 98% van de Belgen momenteel toegang hebben tot een geldautomaat op minder dan vijf kilometer van hun woonst en 60% op minder dan één kilometer van hun woonst;

Overwegende dat, volgens de Koning Boudewijnstichting, vier burgers op tien dreigen terecht te komen in een toestand van digitale kwetsbaarheid, in het bijzonder alleenstaande vrouwen, ouderen en zij die socio-economisch en cultureel minder begunstigd zijn;

Overwegende dat de digitalisering van het bankwezen (internet en mobile) zich verder doorzet, wat voor velen een positieve vooruitgang is onder andere wat betreft toegang tot rekeningen en bankverrichtingen;

Maar dat velen zich toch uitgesloten voelen van de digitalisering van de bankdiensten, voor wie deze digitalisering een bijkomend obstakel is voor financiële autonomie;

Dat bovendien het aantal toestellen die toelaten overschrijvingen te doen of rekeningen te raadplegen reeds verschillende jaren vermindert, -39,68% tussen 2018 en 2020;

Gelet op de lancering in 2019 door het Brussels Gewest van het label OCR (openbare computerruimte), een garantie voor kwaliteit en erkenning voor de OCR's die voldoen aan een aantal criteria: aantal uren dat zij geopend zijn, aantal uren opleiding, aanwezigheid van een gekwalificeerde animator, aangepast materiaal;

Dat de gemeente Oudergem beschikt over een nabijgelegen openbare computerruimte die aan de bewoners IT-apparatuur ter beschikking stelt die is aangesloten op het internet, printers en ook een opleidingsprogramma rond kantoorautomatisering en multimedia, initiatie- en vervolmakingsstages voor kinderen;

Overwegende dat het gewestelijk plan voor duurzame ontwikkeling het Gewest opneemt in het perspectief "De stad op 10 minuten" waardoor het voor de burgers mogelijk moet zijn om in deze straal nabijheidsdiensten te vinden die in het dagelijks leven onontbeerlijk zijn, zoals geldautomaten, zonder toevlucht te moeten nemen tot overbodige verplaatsingen;

Overwegende dat een beperkte toegankelijkheid tot geldautomaten in de Hoofdstad van Europa nadelig kan zijn voor het toerisme en de daarmee gepaard gaande handel  die daar gewoonlijk van geniet;

Overwegende dat de banksector herhaaldelijk overheidssteun gekregen heeft en opdrachten van algemeen belang heeft;

Overwegende dat de gezondheidscrisis de digitalisering van het bankwezen versneld heeft door de sluiting van de kantoren tijdens de lockdown en de handhaving door meerdere banken, na de opheffing van de gezondheidsmaatregelen, van de verplichting een afspraak te maken;

Overwegende echter dat, sinds 2003, de wetgeving het beginsel huldigt van de basisbankdienst om op die manier velen toe te laten een zichtrekening te hebben bij een bank en zo over te gaan tot deposito's en geldafhalingen, overschrijvingen, permanente opdrachten, domiciliëringen, betalingsverrichtingen met een betaalkaart of soortgelijk instrument;

Overwegende dat vanaf 1 januari 2022 de maximale kost van de basisbankdienst 17,26 euro bedraagt;

Dat volgens de informatie meegedeeld door Ombudsfin het aantal basisrekeningen geopend in 2020 9.442 bedraagt, op een totaal van 23.089 basisrekeningen;

Dat rekening houdend met het geringe aantal basisbankrekeningen voor de in aanmerking komende bevolking in België, meerdere actoren herhaaldelijk het gebrek aan openbaarheid van de basisbankdienst aanklagen;

Overwegende ook dat sinds 1 januari 2022, de universele bankdienst (UBD) in werking is getreden waardoor personen die problemen hebben met de digitale technologieën toch overschrijvingen kunnen doen aan een redelijk tarief (maximaal 60 euro per jaar), en met begrenzing van de kosten van de bankuittreksels die via de post verzonden worden;

Dat de universele bankdienst de kwestie niet regelt van de toegang tot bankdiensten voor zij die niet gedigitaliseerd zijn;

Gelet op het project "Batopin" van 4 grote banken met als doel dat 95% van de bevolking toegang heeft tot een geldautomaat binnen een straal van maximaal 5 kilometer;

Dat dit project beoogt de geldautomaten in de kantoren af te schaffen en te vervangen door bankneutrale geldautomaten waardoor het aantal automaten tussen nu en 2024-2025 zou dalen;

Gelet op het project van de joint venture "Jofico", bestaande uit vijf meer bescheiden bankinstellingen, met als doel het creëren van schaalvoordelen, onder andere op het niveau van onderhoud van toestellen of van systeemsoftware zonder het aantal geldautomaten te verminderen;

Overwegende dat er sinds 2 december 2021 onderhandelingen gevoerd worden tussen de federale regering en Febelfin met de bedoeling in de zomer van 2022 een sectoraal protocol te hebben of, bij ontstentenis daarvan, een bindende wet;

Overwegende echter dat in het kader van het zevende beheerscontract tussen de Belgische Staat en Bpost, laatstgenoemde zich ertoe verbindt minstens 350 geldautomaten te behouden in de postkantoren en deze uitrusting te verzekeren in alle gemeentes waar deze dienst momenteel niet door een andere financiële instelling geboden wordt;

Overwegende dat de vier banken van het consortium Batopin 73% van de geldautomaten in België bezitten en hun project tot rationalisering kan leiden tot de verdwijning van 38 % tot 44 % van de geldautomaten van het nationaal grondgebied;

Overwegende dat het consortium Batopin thans niet garandeert dat hun toekomstige automaten tussen 6 en 22 uur toegankelijk zijn, basisbankdiensten aanbieden en geen meerkost toepassen op de geldafhalingen;

Overwegende dat een geografische dekking en de openingsuren van de geldautomaten en van de basisbankdiensten gegarandeerd moeten zijn;

Overwegende dat bijzondere aandacht moet geschonken worden aan de praktische toegankelijkheid van deze toekomstige bankneutrale automaten (toegangsdeur, eventuele trappen, hoogte van de schermen, …);

Gelet op de afschaffing in de laatste jaren van bankkantoren en geldautomaten in alle wijken van de gemeente met uitzondering van het Pinoyplein;

Overwegende dat de toegang tot cash geld, onder andere op een redelijke afstand van de woonst, een recht is voor de burgers dat beschermd dient te worden;

1. Vraagt aan de federale regering:

• Een bevriezing van de lopende projecten tot rationalisering van de netwerken van geldautomaten;
• Wat betreft de uitrol van de geldautomaten: verzekeren van een netwerk van geldautomaten op het Brussels grondgebied volgens de eigenheden van elke gemeente en haar stedelijk weefsel, buiten een welomlijnd en puur theoretisch kader;
• Op het volledige grondgebied van Brussel een pertinente toegankelijkheid en nabijheid toe te laten met, in ondergeschikte orde, de mogelijkheid om in bepaalde omstandigheden mobiele geldautomaten te voorzien;
• De mogelijkheid te voorzien om aan de hand van mobiele geldautomaten een bepaald aantal verrichtingen uit te voeren zoals overschrijvingen of raadplegen van het saldo of opvragen van rekeninguittreksels;
• Wanneer nodig het Overlegcomité te raadplegen aangaande de pertinente toegankelijkheid en nabijheid van geldautomaten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest;
• De banken aan te moedigen om hun klanten meer te informeren en op te leiden aangaande de digitale diensten: indien nodig, in overleg met de verenigingen van gebruikers (personen met een beperkte mobiliteit, bejaarden…);
• Bij het consortium Batopin (Belgian ATM optimisation initiative) aandringen op het belang van overleg met de plaatselijke autoriteiten en de verenigingen van gebruikers, inclusief de joint venture JoFiCo (Joint Financial Company) en Bpost voor de plaatsing van de geldautomaten op strategische plaatsen in de gemeentes om zo, in alle veiligheid voor de gebruikers, de beste toegang ervan te verzekeren en beschikbaarheden die overeenkomen met de werkelijke noden van de burgers;
• De gesprekken met Febelfin in het kader van de projecten Batopin en Jofico verder te zetten om de toegang tot cash geld, een redelijke kost voor geldafhalingen en een optimale nabije bankdienst voor alle burgers te verzekeren;
• Aan de Nationale Bank van België (NBB) transparantie te vragen van de huidige kost van geldautomaten van de actoren aangesloten bij het Batopin-netwerk en van de toekomstige kost van het Batopin-netwerk tegen 2024;
• Een democratisch debat te organiseren over de toekomst van de bankdiensten en de digitalisering van de economie om het begrip en het inzicht van de burgers in de digitale transitie te versterken;
• De verenigingen van de steden en gemeenten, de verenigingen die de consumenten en handelaars vertegenwoordigen en Bpost uit te nodigen voor de besprekingen aangaande de projecten Batopin en Jofico zodat rekening gehouden kan worden met hun adviezen en expertise bij de bepaling van de plaatsen waar geldautomaten moeten komen;

2. Vraagt aan de Brusselse Hoofdstedelijke Regering om:

• Bij het Brussels Instituut voor Statistiek en Analyse (BISA) een onderzoek te bestellen om, in partnerschap met de Nationale Bank van België, Brulocalis, Test Aankoop, Financité en alle andere betrokken verenigingen, het minimumaantal geldautomaten op het Brussels grondgebied vast te leggen, per gemeente en per wijk rekening houdend met het doel van een "stad op 10 minuten" maar ook om de impact te onderzoeken van de daling van de gemeentelijke inkomsten in Brussel tegen 2024 als gevolg van de progressieve verdwijning van de geldautomaten in het kader van het Batopin-project;
• Aan de economische agentschappen in Brussel en aan perspective.brussels vragen een strategie te ontwikkelen voor de prospectie van plaatsen van inplanting van geldautomaten in het Brussels Gewest;
• Initiatieven om een geografische dekking en toegankelijkheid van geldautomaten en basisbankdiensten te bestuderen en aan te moedigen;
• De opening van deze geldautomaten tussen 6 en 22 uur 7d/7d te verzekeren;
• In overleg met de betrokken sectoren erop toe te zien dat voor elke Brusselaar een geldautomaat ter beschikking is op hoogstens 10 minuten wandelafstand van de woning en dat er voldoende toestellen zijn om lange wachtrijen en snelle lege toestellen te voorkomen. Dit alles rekening houdend met de studie van perspective.brussels hierover;
• Ervoor te zorgen dat de geldautomaten toegankelijk zijn voor bejaarden, gehandicapten en de meest kwetsbaren;

3. Vraagt aan het college van burgemeester en schepenen om:

• Deze motie te steunen.
• Alle maatregelen te nemen om, onder andere op het niveau van stedenbouwkundige vergunningen, de plaatsing van geldautomaten (met inbegrip van bankdiensten) te vergemakkelijken en in het bijzonder voor bejaarden, gehandicapten of kwetsbaren (toegangsdeur, eventuele trappen, hoogte van de schermen, ...); 
• De gesprekken verder te zetten die lopen over de plaatsing van nieuwe verdelers om alle wijken van de gemeente te dekken, rekening houdend met de dekking van de wijken van de aangrenzende gemeenten;
• Verder informaticaopleidingen te ontwikkelen voor de bewoners die geen internet gebruiken, aan de hand van betere technologieën en een goede pedagogische begeleiding;
• De eerste minister, de vice-eersteminister en de minister van Economie en Arbeid, de Brusselse regering, de Vlaamse regering, de Waalse regering, de Conferentie van burgemeesters, Febelfin en de banken die partner zijn bij de projecten Batopin en Jofico, te informeren en hen deze motie te bezorgen.

Zitting van 31.03.2022 - Documenten

• Dagorde
• Toelichtingsnota
• Proces-verbaal

De zittingsuitzending

Benchmarks

1. 00:08:55 | Proces-verbaal van de Gemeenteraadszitting van 24.02.2022 - Goedkeuring
2. 00:09:14 | Mededelingen : Lijst van opdrachten gegund via onderhandelingsprocedure.
3. 00:09:29 | Mededelingen : Lijst van besluiten van de Burgemeester - artikelen 133 et 135 NGW
4. 00:09:45 | Verkiezing van de Voorzitter van de Gemeenteraad
5. 00:13:32 | Akteneming van de toekenning van de Brusselse Regering van het ontslag van de burgemeester
6. 00:13:44 | Benoeming van Mw Sophie de Vos als Burgemeester van Oudergem - Aktename
7. 00:14:01 | Ontslag van een Collegelid als schepen - Aktename
8. 00:14:17 | Verkiezing en eedaflegging van de Zesde Schepen.
9. 00:18:11 | Verkiezing en eedaflegging van de Zevende Schepen.
10. 00:22:00 | Verzoek tot verlening van de titel van ereburgemeester
11. 00:22:15 | Verlenen van de titel van ereschepen aan mevrouw Jeannine Crucifix
12. 00:22:29 | Gemeenteraad - samenstelling van de commissies - wijziging
13. 00:22:44 | BRUTELE - Bestuursmandaat - vervanging
14. 00:23:28 | SIBELGA / INTERFIN - Vervanging van één bestuurder
15. 00:23:51 | Motie om verschillende "gecontroleerde honden" zones te handhaven in het Zoniënwoud
16. 00:29:39 | Organisatie van de Brusselse Waterdagen (2022) - Overeenkomst tot vaststelling van de voorwaarden voor toegang tot het domein van Hertoginnedal op 27/03/2022
17. 00:29:51 | Lidmaatschapovereenkomst met de VZW "Panathlon Wallonie-Bruxelles" voor een periode van 3 jaar.
18. 00:30:05 | Perspective Brussels - Lokale plannen ter preventie van schoolverzuim 2022-2024 : Overeenkomst en schulvordering (1ste schijf van 30 %).
19. 00:39:48 | Overeenkomst met het Huis van het Nederlands voor het gebruik van de taaliconen.
20. 00:39:57 | Verificatie van de gemeentekas vastgesteld op 31 december 2021
21. 00:40:03 | Verificatie van de kas van de Regie voor Grondbeleid op datum van 31 december 2021
22. 00:40:10 | Beroep bij de Rechtbank van Eerste Aanleg te Brussel betreffende de gewestbelasting ten laste van houders van een zakelijk recht op sommige onroerende goederen - Belastingjaar 2021 - TOTAALBEDRAG: 7.372,52 € - Machtiging om rechtsvordering in te stellen
23. 00:40:33 | Mondelinge vragen van mevrouw Carinne Lenoir (DéFI), de heer Jeremy Van Gorp en mevrouw Martine Maelschalck over de opvang van Oekraïense vluchtelingen in Oudergem
24. 00:57:27 | Mondelinge vraag van de heer Jeremy Van Gorp en mevrouw Martine Maelschalck (MR-Open VLD) over schoolinschakeling
25. 00:58:10 | Motie waarin wordt gevraagd om toegankelijkheid en nabijheid voor geldautomaten in de gemeente Oudergem