Mondelinge vraag van mevrouw Martine Maelschalck en de heer Jérémy Van Gorp (MR-Open VLD): Vrouwennamen in de aanduiding van openbare ruimten
Geachte heer voorzitter van de raad,
Geachte collega's,
Op 8 maart, Internationale Vrouwendag, heeft journaliste Sophie Lemaire van de Nederlandstalige openbare zender VRT vastgesteld dat in veel grote steden slechts 15% van de straten een vrouwelijke naam draagt, terwijl in de geschiedenis van deze steden heel wat vrouwen buitengewone dingen hebben gedaan, geconstrueerd of bedacht. Ze heeft dus een oproep gelanceerd voor meer vrouwelijke straatnamen, ook in Brussel.
Er dient te worden geconstateerd dat ook in onze gemeente de vrouwen onvoldoende vertegenwoordigd zijn in de aanduiding van straten en andere openbare plaatsen. Op de 235 straten in Oudergem hebben er 134 de naam van een man en slechts 7 die van een vrouw, waarbij het om 4 religieus geïnspireerde namen en 2 namen van hedendaagse vrouwen gaat: Sint-Annakruispunt, Sint-Annalaan, Aleyde van Brabantdreef, Witte Vrouwendreef, Madonnadreef, Louisa Chaudoirdreef en Ginette Javauxlaan. De laatstgenoemde werd gehuldigd in 2005.Op te merken valt dat andere openbare ruimten - zoals de gemeentelijke sportzalen en andere plaatsen van de gemeente – ook geen vrouwennaam dragen.
Als liberalen denken wij dat deze situatie moet worden verholpen en stellen we drie potentiële pistes voor. De boeken en foto's van Louis Schreyers en de andere historici van Oudergem getuigen over vele vrouwen die een belangrijke en inspirerende rol hebben gespeeld in het leven van onze gemeente – denk maar aan de vrouwen actief in het Nationaal Hulp- en Voedingscomité in Oudergem gedurende de Eerste Wereldoorlog.
Le dictionnaire des femmes Belges - 19de en 20ste eeuw, uitgegeven door Eliane Gubin, werkzaam aan de ULB, beschrijft vier indrukwekkende figuren die zich hebben ingezet voor de gelijkheid van vrouwen en mannen en een link hebben met Oudergem:
- Odette De Wynter (1927-1988): eerste vrouwelijke Belgische notaris, benoemd te Oudergem in 1955;
- Christiane Duchaine (1905-1982): deze arts, verzetstrijdster en feministe werkte van 1926 tot 1956 in het sanatorium Prince Léopold te Oudergem en was een markante figuur in de bestrijding van tuberculose;
- Emilie Noulet (1892-1976): deze vrouw, geboren in Oudergem, was de eerste vrouw die een diploma van de afdeling romaanse filologie van de ULB op zak stak. Ondanks haar faam in de wereld van de literatuurkritiek heeft ze moeten vechten om haar post als gewoon hoogleraar aan de ULB te veroveren op de leeftijd van 61 jaar;
- Marie-Thérèse Guillaume (1909-1981): professor, romanschrijfster, essayiste. Ze vestigt zich samen met haar man in Oudergem, waar hun huis een ontmoetingsplek voor schrijvers en dichters wordt. Moeder van schrijfster Anne Richter en grootmoeder van essayiste Florence Richter.
We zijn zeker dat we nog andere voorbeelden vinden als we ons over de geschiedenis van onze gemeente buigen.
Bijgevolg formuleren we hieronder drie vragen en voorstellen:
- Heeft de gemeente een soort shortlist voor toekomstige namen van haar straten en openbare ruimten? Zo ja, komen er vrouwennamen in voor? Zo nee, kan er een werkgroep worden opgericht om dergelijke lijst samen te stellen?
- Doordat er op korte termijn geen nieuwe straten en openbare ruimten worden gecreëerd in Oudergem, heeft de gemeente veel steegjes tussen straten die geen naam hebben (bijvoorbeeld de trap tussen de Louis Vercauterenstraat en de Dorpelingstraat in de Sint-Annawijk, en de doorgang tussen de Herrmann-Debrouxlaan en de Appelbloesemgaarde), alsook speelpleinen zonder specifieke naam. Waarom geen project lanceren om aan deze doorgangen en speelpleinen de naam van een vrouw te geven?
- Is het mogelijk een digitaal themapad aan te maken - zoals dat is gedaan voor de slachtoffers van de Grote Oorlog - dat leidt naar de verschillende plaatsen waarop deze vrouwen werkten/leefden/zich hebben onderscheiden in onze gemeente?
Ik dank u.
Jérémy Van Gorp en Martine Maelschalck, gemeenteraadsleden MR-Open VLD
- Antwoord van mevrouw Sophie de Vos - Burgemeester
Een eerste punt waarop ik uw aandacht moet vestigen, is dat Oudergem over maar weinig aders beschikt die de naam van vrouwen dragen vermits onze gemeente, zoals u ook hebt gelezen in het boek van Louis Schreyers, waarschijnlijk de enige van is die aan elk van haar slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog hulde heeft gebracht door hem een straatnaam toe te kennen (alsook trouwens aan een substantieel aantal van de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog – daarna waren er niet genoeg straten meer)
We hebben overigens eer bewezen aan al onze schilders door de naam van artieste Ginette Javaux te verlenen aan de recentste weg die een naam kreeg (tegelijk met Outersgaarde en Crommelynckgaarde)
Om nu gericht op uw vragen te antwoorden:
1/ er bestaat geen in marmer gegraveerde shortlist die verplicht moet worden gevolgd, maar het is de bedoeling om zo snel mogelijk hulde te brengen aan het vrouwelijke geslacht - vorig jaar werd er op mijn verzoek een lijst opgesteld door de Heemkundige Kring
2/ akkoord voor bepaalden onder hen – zie opnieuw dossier Heemkundige Kring, waarin nauwkeurige voorstellen worden gedaan
naargelang de plaats waarop de vrouw heeft geleefd of gewerkt …
ik zou echter niet willen doen denken dat beroemde vrouwen worden "gereduceerd" tot het lenen van hun namen aan steegjes of speelpleinen, en zou graag ook ambitieuzere naamsverleningen voorstellen wanneer nieuwe straten een naam zullen moeten krijgen.
3/ waarom ook niet – maar pas op, aangezien het digitale wandelparcours waarnaar u verwijst, diverse plaatsen van het oude Oudergem verbond, waarvan bepaalde gelinkt waren aan de 2 wereldoorlogen, in een coherent geheel dat te voet in ongeveer 2 u tijd kan worden afgelegd en langs de mooiste en/of meest symbolische plaatsen loopt. Daarenboven is elke straat met de naam van een oorlogsslachtoffer verfraaid met een herdenkingsplaat. Maar er was strikt genomen geen promenade die alle straten met de naam van een slachtoffer verbond, gezien het grote aantal ervan en het gebrek aan logica/gemeenschappelijk belang.
Uw voorstel zou dus moeten worden bestudeerd volgens de plaatsen en het parcours dat het zou kunnen genereren.
