De Aziatische hoornaar (Vespa Velutina Nigrithorax) is een invasieve soort die sinds 2010 voorkomt in België. In 2018 bereikte ze ook het Brussels Gewest en in 2019 werd het eerste nest gespot in Oudergem.

De Aziatische hoornaar is een zeer productieve soort: 1 nest produceert ongeveer 500 koninginnen en een hoornaarpopulatie kan van jaar tot jaar vertienvoudigen! Het is een soort die hier geen natuurlijke vijanden heeft en die tal van insecten aanvalt, vooral bijen, waar ze bijzonder dol op is. In dat opzicht is de Aziatische hoornaar een echte bedreiging voor de lokale biodiversiteit.

Hoewel een enkele steek van de Aziatische hoornaar in de meeste gevallen niet ernstig is (vergelijkbaar met die van een wesp), vormt de agressieve aard van de Aziatische hoornaar toch een gevaar. Die aarzelt niet om aan te vallen wanneer hij zijn nest nadert of wanneer hij zich bedreigd voelt. Het gezondheidsrisico bestaat vooral bij een gelijktijdige aanval door een groep hoornaars (meerdere steken) of bij allergie.

De Aziatische hoornaar herkennen

De Aziatische hoornaar is een gemakkelijk te herkennen soort. Hij is groter en luider dan de wesp, maar kleiner en donkerder gekleurd dan de Europese hoornaar. Hij verschilt van de Europese hoornaar door zijn bruinzwarte borststuk, oranje kop met zwart voorhoofd, en een achterlijf met een enkele oranje ring. Hij is ook beweeglijker en kan, in tegenstelling tot zijn Europese neef, lang zweven, en laat zijn lange gele poten achter zich aan bungelen als hij wegvliegt. 

De Aziatische hoornaar is een dagactieve soort die 's nachts alle activiteiten staakt (in tegenstelling tot zijn Europese neef). Je loopt dus geen risico dat je ze ’s nachts naar je verlichte huis lokt!

Een Aziatisch hoornaarnest herkennen

De Aziatische hoornaar heeft een jaarlijkse levenscyclus. Gedurende het jaar worden twee soorten nesten na elkaar gemaakt:

• Het primaire nest

In de lente (vanaf maart) bouwt de stichtende koningin een primair nest. Dit nest is zo groot als een golf- of tennisbal, is rond en heeft één opening aan de basis. Het nest wordt vervolgens vergroot door de eerste werksters.

Het primaire nest bevindt zich altijd op een beschutte plaats tegen weersinvloeden (tuinhuisje, dakrand, vogelnestkastje, enz.) en vaak op ooghoogte. Als je een nest ziet, raak het niet aan en neem onmiddellijk contact op met onze dienst Leefmilieu.

• Het secundaire nest

Vanaf juni, gedurende de hele zomer en herfst, bouwen de werksters een groter secundair nest, dat 1 m hoog en 80 cm in diameter kan zijn, en enkele duizenden hoornaars kan huisvesten.

Het secundaire nest is gemaakt van cellulose, is bolvormig/ovaal, bestaat uit grote concentrische papieren schubben, met beige en bruine strepen en heeft een kleine zijdelingse opening (minder dan 4 cm), in tegenstelling tot het Europese hoornaarnest, dat een grote opening heeft aan de basis.

Het secundaire nest bevindt zich meestal hoog, in het volle zonlicht, bijvoorbeeld in boomtoppen. In stedelijke gebieden zijn echter veel nesten gevonden op ooghoogte, op de grond, in een heg of tegen een gebouw, op zolders of in holtes onder daken.

In de winter (vanaf december) sterft de hele kolonie, met uitzondering van de jonge stichtende koninginnen, die het nest verlaten om te overwinteren tot de volgende lente. Een verlaten nest wordt het volgende jaar nooit meer gebruikt. Een in de winter waargenomen nest is dus inactief en daarom ongevaarlijk. Toch is het belangrijk om ze op te sporen, omdat ze gebruikt kunnen worden om mogelijke gebieden te identificeren voor het vangen van koninginnen in de volgende lente.

De Aziatische hoornaar spotten

Om elk risico op een ongeluk te vermijden, is het belangrijk om de aanwezigheid van Aziatische hoornaars in de buurt van je huis te kunnen herkennen.

Wees extra waakzaam vanaf het begin van de lente tot laat in de herfst:

• Controleer regelmatig je huis: tuinhuisjes, kinderspeeltuigen, dakranden, balken, zolders, holtes onder daken, enz.
• Controleer je heggen en struiken voor het snoeien en wanneer in de tuin werkt.

Als je een Aziatische hoornaar of hoornaarnest ziet:

• Probeer geen hoornaars te vangen en laat je niet verleiden tot het kopen van een val op het internet (hun doeltreffendheid is nooit zeker!). Vallen moet je overlaten aan professionals.
• Bewaar een veilige afstand van minstens 5 meter tot de nesten.
• Vernietig nesten niet zelf. Nesten kunnen alleen worden vernietigd door bevoegd personeel (brandweer of goed getrainde personen) met speciale apparatuur.

Het gebruik van in de handel verkrijgbare insecticide sprays is vaak niet effectief en kan gevaarlijk zijn.

Wat moet ik doen?

• Als je een eenzame Aziatische hoornaar ziet: maak je geen zorgen, het nest hoeft niet per se in de buurt te zijn. Hoornaars vliegen in een straal van 3 km van hun nest! Doe gewoon een melding op het portaal: https://observations.be/
• Als je een groep Aziatische hoornaars ziet: informeer de dienst Leefmilieu en voer* je melding in op het portaal: https://observations.be/ 
• Als je een nest ziet:
  • Als het nest zich op je eigendom bevindt: meld het aan de Brusselse brandweer (DBDMH) door 112 te bellen of via de app ‘112 BE’.
  • (Als het nest zich op een ander privéterrein bevindt, probeer dan het adres te achterhalen en neem rechtstreeks contact op met de eigenaar om het te melden. Als dit niet lukt, meld het dan bij de brandweer).
  • Als het nest zich op een openbare plaats bevindt: informeer onze dienst Leefmilieu op het volgende adres leefmilieu@oudergem.brussels of op 02/676.48.51.

*Maak in alle gevallen een foto van goede kwaliteit (let op je eigen veiligheid!) en voer je waarnemingen van hoornaars en nesten in op het portaal : https://observations.be/  

Dit kleine gebaar is erg belangrijk omdat het meldingen centraliseert en je zo de verspreiding van Aziatische hoornaars in de gaten kunt houden!

• In het geval van een steek:
  • Geen paniek, een enkele steek is meestal ongevaarlijk!  
  • In het geval van een allergie voor hymenopteragif, een steek in een slijmvlies, een abnormale reactie of meerdere steken: bel onmiddellijk de hulpdiensten (100).

Contact

Dienst Leefmilieu Oudergem : leefmilieu@oudergem.brussels -  02/676.48.51  (Maandag tot vrijdag tussen 8.30 en 16.00 uur).

Brandweer Brussel (DBDMH) : 112